DE ARBEIDSMARKT ZIT OP SLOT, IETS DAT TANKSTATION-ONDERNEMERS MERKEN. MEDEWERKERS WISSELEN VAKER VAN JOB, VACATURES ZIJN LASTIG IN TE VULLEN. HOE KIJKT DE BAAS VAN HET UWV, MAARTEN CAMPS, AAN TEGEN DEZE ONTWIKKELING? WAT IS ZIJN VISIE OP DE HUIDIG ARBEIDSMARKT? EEN GESPREK.
Maar dat is wel lastig voor een werkgever, toch? Die wil het beste voor zijn onderneming.
“De spoeling is dun, en dat blijft ook zo met onder meer de vergrijzing van Nederland. Het is dus lastig om de perfecte match te maken. Het schaap met de vijf poten is daarmee niet altijd binnen te halen, dan moet je bij wijze van spreken misschien wel genoegen nemen met een schaap met drie poten. Werkgevers zouden daarom anders naar hun vacatures kunnen kijken. In plaats van een vakbekwaam bakery-medewerker van buiten te halen kun je ook investeren in een werknemer die je al in dienst hebt en deze laten doorgroeien. De branche kan een loopbaanpad schetsen, zodat zichtbaar is wat medewerkers kunnen bereiken na een aantal jaren. Ook heel belangrijk in de werving: laat als bedrijf zien wat je doet, wat voor soort onderneming je bent, wat bepaalde functies inhouden, welke competenties ervoor nodig zijn. Zet de deuren open.’
In hoeverre vindt u de tekorten zorgelijk?
“De krapte is historisch, en dat hindert iedereen in Nederland, bijvoorbeeld als het om de woningbouw gaat. Er
kunnen niet meer huizen worden gebouwd, omdat er onvoldoende vakmensen voor zijn. En ook de klimaataanpak van
Nederland staat erdoor onder druk; er zijn onder meer onvoldoende monteurs om zonnepanelen op daken te plaatsen. De klimaatsector heeft maar liefst 48.000 vacatures. Maar ook in de zorg, ICT en het onderwijs is de krapte groot
en structureel. Daarom werken wij als UWV samen met opleidingsinstituten en werkgevers verspreid over het land samen aan gerichte leerwerktrajecten voor zij-instromers en werkzoekenden. Na een verkort opleidingstraject kunnen zij
veelal direct aan de slag in bijvoorbeeld de klimaatsector.”
Krapte zorgt ook voor toenemende werkdruk bij de werkenden.
Hoe hard zien jullie het ziekteverzuim stijgen?
“In jaren is het aantal ziekmeldingen op het werk niet meer zo hoog geweest als nu. Het afgelopen jaar meldde 4,8 procent van de werkenden zich ziek. Dat komt enerzijds door de toegenomen werkdruk, we zien veel psychische klachten. Maar anderzijds zijn het misschien ook de uitvloeiselen van corona en de griepepidemie van eind 2022.”
Welke rol hebben werkgevers in het voorkomen van ziekteverzuim?
“Het is belangrijk om mensen actief te houden, juist bij mensen die niet fijn in hun baan zitten. Zoek naar alternatieven,
help ze het plezier terug te vinden. Hierbij gaat het voornamelijk om preventie. Het voorkomen dat mensen ziek of arbeidsongeschikt worden. Programma’s op het gebied van sport, stoppen met roken of bijvoorbeeld omgaan met stress kunnen hieraan bijdragen. Een dag minder werken is misschien voor bepaalde collega’s een manier om het werk langer vol te houden. Het is belangrijk om samen met de werknemer te zoeken naar wat werkt.”
Wat kan het UWV betekenen voor werknemers en werkgever?
“Wij hebben de ambitie om er voor iedereen op de arbeidsmarkt te zijn. We willen ook de mensen helpen die vanuit
een baan op zoek zijn naar een nieuwe baan omdat ze werkloos dreigen te raken. We helpen ze bij het vinden van een baan, het liefst vóór ze werkloos worden. Dat is voor de werknemer beter en voor de oude en de nieuwe werkgever.”
Maar hoe vindt het UWV dan de juiste banen?
“In veel regio’s zijn nu mobiliteitsteams of Regionale Werkcentra opgezet, waarin het UWV samenwerkt met
gemeenten en sociale partners. Maar bijvoorbeeld ook met werkgevers en uitzendbureaus. Zo brengen we iedereen samen. Het personeelstekort is een groter probleem dan ooit. Alle kansen om mensen aan het werk te krijgen, moeten worden benut. Dat kan alleen door nog kortere lijnen tussen het UWV, de lokale overheid en het bedrijfsleven.”
Zijn dergelijke samenwerkingen ook een middel tegen de enorme krapte in vooral technische vakken?
“De technische beroepen zijn nu minder populair en om daarin verandering te brengen ligt er een taak voor ons allen. Het onderwijs, maar ook breder dan dat. Er zijn in die beroepsgroepen volop kansen op een prachtige carrière met voldoende groeimogelijkheden en een goed salaris. Dat beeld moeten we met z’n allen beter voor het voetlicht brengen van onder meer jongeren.”
Welke mogelijkheden liggen er voor werkgevers in de poule van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt?
“Het is nodig om buiten de gebaande paden te treden. Zoals gezegd, het schaap met de vijf poten vind je niet zomaar in
de huidige markt. Daarbij, er staan nog veel mensen aan de kant. Mensen met een beperking, afstand tot de arbeidsmarkt of een vluchtelingenachtergrond, zijn vaak prima inzetbaar. En ik zie ook dat er steeds meer organisaties zijn die openstaan voor een inclusievere bedrijfsvoering. Maar aan de andere kant zie ik ook dat arbeidsbeperkten nog steeds sterk ondervertegenwoordigd zijn op de arbeidsmarkt. Di ondervertegenwoordiging is vooral groot bij mensen me een minder zichtbare beperking, zoals autisme of een ander psychosociaal probleem. Daar is meer begeleiding nodig,
begeleiding waarbij UWV kan helpen.’
De huidige arbeidsmarkt is positief voor werknemers. Zij hebben de keuze, en kunnen kritisch
zijn. Daar moet het UWV toch blij mee zijn.
“Nog niet eerder wisselden zo veel Nederlanders van baan als nu. Op jaarbasis vertrekt één op de vijf werknemers om
ergens anders aan de slag te gaan, zo blijkt uit ons onderzoek. Vooral jongeren switchen snel. Dat de kansen er zijn
om te wisselen is fijn voor werknemers zelf, maar vervelend voor werkgevers die te maken hebben met afnemende loyaliteit. Maar aan de andere kant; het biedt ook mogelijkheden. Zeker als je bijvoorbeeld met medewerkers meedenkt en hen een betere balans tussen werk- en privéleven of meer opleidings- en carrièremogelijkheden biedt.”
Maarten Camps (58) is sinds september 2020 voorzitter van de raad van bestuur van UWV en daarvoor was hij sinds 2013 secretarisgeneraal van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Camps studeerde economie aan de Katholieke Universiteit Brabant en Universiteit van Exeter.
