Tweede Kamerverkiezingen – Brandstofaccijns, HVO, en rol tankstations bij transitie; wat vinden de partijen?

DE VERVROEGDE TWEEDE KAMERVERKIEZINGEN VINDEN PLAATS OP WOENSDAG 22 NOVEMBER. MOVE ON MAGAZINE VROEG DE PARTIJEN DIE HET HOOGST IN DE PEILINGEN STAAN EN DE HUIDIGE COALITIE NAAR HUN STANDPUNTEN MET BETREKKING TOT BRANDSTOFACCIJNS, DE GRENSPROBLEMATIEK, HVO EN DE ROL VAN TANKSTATIONS IN DE ENERGIETRANSITIE.

In de peiling van De Stemming (Maurice de Hond) van 7 oktober staat Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt op 28 zetels, de VVD op 25, PvdA-GroenLinks op 24, PVV op 19 en BBB op 13. Die partijen vormden in de aanloop naar de verkiezingen de top 5 en zijn de enige in de peilingen met dubbele cijfers. Aan hen legde Move On Magazine zes vragen voor. Dat deden we ook bij de huidige coalitiepartijen. Buiten de VVD zijn dat, zoals bekend, D66, het CDA en de ChristenUnie. Wij benaderden hen met de volgende vragen: – Door de tweede stap te nemen bij het terugdraaien van de accijnsverlaging op brandstof (met een inflatiecorrectie van 9,9%), gaat de prijs aan de pomp per 1 januari 2024 weer fors omhoog. Steunt uw partij deze maatregel? Of wilt u deze voorkomen? – Pomphouders in de grensstreek, maar ook steeds meer winkeliers en horecaondernemers in die gebieden lopen veel omzet mis door steeds verder oplopende accijnsverschillen op brandstof. Wat kunnen zij op dat vlak van uw partij verwachten? – Is uw partij voor het gelijktrekken van brandstofaccijns in Europees verband? En zo ja, welke actie(s) onderneemt uw partij daartoe? – Speelt het feit dat mensen in de regio over het algemeen afhankelijker van de auto zijn voor vervoer dan mensen in Randstad een rol bij het standpunt van uw partij met betrekking tot brandstofaccijns? – Van HVO wordt gezegd dat daarmee het vrachtverkeer het snelst en eenvoudigst te verduurzamen is. De hoge prijs van HVO100 is al jaren een te grote drempel gebleken voor een grootschalig gebruik daarvan. Is uw partij voor het nemen van prijsmaatregelen door de overheid om het gebruik van HVO te stimuleren? – Welke rol ziet uw partij voor tankstations in de energietransitie?

Voorstel Hermans
De eerste vraag werd na de derde dinsdag van september al snel ingehaald door de actualiteit. Bij de Algemene Politieke Beschouwingen stelde VVD-fractievoorzitter Sophie Hermans voor om de voorgenomen volledige beëindiging van de in 2022 ingestelde accijnsverlaging plus inflatiecorrectie te schrappen. Haar voorstel kreeg steun van de SP, ChristenUnie, DENK, PVV, CDA, JA21, BBB, SGP en Pieter Omtzigt en Liane den Haan. Het tegenhouden van die verhoging kost ongeveer 1,2 miljard euro. Het demissionaire kabinet sputterde daarom nog tegen, maar de Kamer hield voet bij stuk waardoor de prijs aan de pomp voor benzine en diesel per 1 januari niet fors stijgt. Met het beantwoorden van die vraag stonden er nog vijf open. Via de afdelingen persvoorlichting werden de vragen aan de top 5 en coalitiepartijen voorgelegd. Na veel gemail, gebel en geduld leverde dat uiteindelijk vier reacties op. Een van de partijen die niets van zich liet horen was Nieuw Sociaal Contract. De partij van Omtzigt kon daarvoor als terecht excuus aanvoeren dat zij in die periode in opbouw was en druk bezig met het opstellen van het verkiezingsprogramma.

Geen reactie
De VVD reageerde via een automatisch verstuurde mail steevast zo: ‘Dank voor uw bericht aan de Tweede Kamerfractie van de VVD. We proberen uw bericht zo snel en adequaat mogelijk te beantwoorden. Omdat het werk in de Kamer echter onvoorspelbaar is kan de beantwoording soms enige tijd op zich laten wachten, wij vragen hiervoor uw begrip.’ Hoelang ‘enige tijd’ is bij de VVD blijft gissen, maar dat is in ieder geval langer dan een maand. Dat is de tijd die verstreek tussen het versturen van de eerste mail en het bereiken van de deadline van deze editie van Move On. Bij het verstrijken van die deadline was er helaas nog altijd geen reactie binnen van de VVD. Dat geldt ook voor de PVV en D66. PvdA-GroenLinks reageerde wel en gaf blijk van goede wil, maar door interne miscommunicatie en andere aangevoerde redenen, bleef beantwoording vóór de deadline uiteindelijk uit. De linkse samenwerking functioneert, in ieder geval bij het beantwoorden van persvragen, nog niet optimaal zo bleek.

Niet accepteren
Blijven er nog drie over: BBB, CDA en ChristenUnie. Daarvan is BBB het grootst in de peiling van 7 oktober en daarom eerst de reactie van de partij van Caroline van der Plas. Over de oplopende accijnsverschillen tussen Nederland en zijn buurlanden zegt de woordvoerder van BBB: ‘Die oplopende verschillen kunnen wij niet accepteren omdat dit de concurrentiepositie van een groot aantal bedrijven in de grensregio’s ernstig bedreigt. Er is geen aandacht voor het leed dat hiermee wordt aangericht bij ondernemers en werknemers en voor de forse daling van schatkistinkomsten die hiervan het gevolg zijn. Bij dat standpunt speelt de grotere afhankelijkheid van de auto bij mensen in de regio ook een rol. De beschikbaarheid van openbaar vervoer daar, als alternatief, wordt sterk overschat.’ Over HVO zegt de BBB-woordvoerder: ‘Of er prijsmaatregelen moeten komen om het gebruik van HVO te stimuleren is mede afhankelijk van de mate van elektrificatie van de wagenparken en het gebruik van waterstof als brandstof. Wij willen geen landbouwgrond inzetten voor het telen van biodiesel wanneer die grond ook voor voedselproductie geschikt is. Prijsmaatregelen voor HVO zijn wellicht nodig wanneer Europese CO2-doelstellingen niet gehaald kunnen worden.’

Afstemming met buurlanden
Over de rol voor tankstations in de energietransitie zegt BBB tenslotte: ‘Die is mede afhankelijk van de mate van elektrificatie van het wagenpark, de beschikbaarheid van snellaadstations bij tankstations en de opkomst van waterstof als brandstof.’ Het CDA ging er goed voor zitten en beantwoorde de vragen uitgebreid. Een samengevatte weergave daarvan ziet er als volgt uit: ‘Het CDA vindt het belangrijk dat het voorzieningenniveau in de regio overeind blijft en wil niet dat de lokale economieën worden uitgehold doordat mensen over de grens gaan tanken en boodschappen gaan doen vanwege lagere accijns. Op de lange termijn voelen wij voor afstemming met de buurlanden om al te grote verschillen te voorkomen. Ook vinden wij dat bij alle wetgeving met grenseffecten een grenstoets moet worden opgenomen, zodat ook dat een belangrijk onderdeel van de overweging wordt. Vanuit klimaatperspectief kun je voorstander zijn van hoge accijns op brandstof, maar als dat betekent dat alle pomphouders in de grensregio’s hun biezen pakken en je daar nauwelijks nog kunt tanken, dan is dat ook een belangrijk aspect dat moet worden meegewogen.’

Laadstations
Het CDA geeft verder onder meer aan een voorstander te zijn van het stimuleren van het gebruik van HVO en ziet een belangrijke rol voor tankstations in de energietransitie: ‘Ook in de toekomst zullen we tankstations nodig hebben, in het bijzonder voor elektriciteit en waterstof. Beide zien we nu al oprukken en die ontwikkeling steunen we.’ De ChristenUnie ziet tankstations in de toekomst graag omgevormd tot laadstations. ‘Dat is conform de lijn ‘Verzorgingsplaats van de toekomst’ en die steunen wij. Ook tankstations langs niet-Rijkswegen moeten die mogelijkheid krijgen’, aldus de woordvoerder van de kleinste coalitiepartij. Net als BBB wijst ook de ChristenUnie op eventuele minpunten van HVO. ‘Vanwege die problemen kijkt onze partij ook naar andere manieren om het vrachtverkeer te verduurzamen, bijvoorbeeld door waterstof.’

Betalen naar gebruik
De ChristenUnie steunde het voorstel van Sophie Hermans om de accijns niet te verhogen per 1 januari. Van accijnsverlagingen is die partij echter geen voorstander. Dat is zij wel van investeren in openbaar vervoer: ‘Wat ons betreft investeren we de komende jaren vooral in het betaalbaar én beschikbaar maken van het openbaar vervoer als duurzaam vervoersmiddel in stedelijk gebied en op het platteland. Daarnaast zijn wij voor het eerlijk beprijzen van brandstoffen, met name naarmate alternatieven betaalbaarder worden en willen we naar een systeem van ‘Betalen naar Gebruik’, waarin nadrukkelijk wordt afgewogen dat autorijders in het buitengebied – zonder alternatieven – niet extra hoeven te betalen.’ Dat waren de standpunten van de partijen die het lukte om op tijd hun antwoorden naar Move On te krijgen. Het overzicht is verre van compleet helaas. Toch geeft het enigszins een beeld, in ieder geval van het functioneren van de afdelingen persvoorlichting van de benaderde partijen.